Hocasız İlim Talebi

Çok yazı yazmanın veya çok kelam etmenin çok ilim sahibi olma anlamına geldiği veya getirildiği bir çağda yaşıyoruz.

Kitapların elimizde olması veya istediğimiz bilgiye daha kolay ulaşıyor olabilmemiz ilmen ilerlediğimizi göstermiyor asla.

İmam el-Evzâ’î’nin şu ifadesi ne kadar veciz bir hakikati haykırıyor tam da bu nokttada: “Bu ilim kişilerin birbirlerinden ahz edip aldıkları değerli bir şeydi. Ne zamanki kitaplara girince ehli olmayan da işin içine girdi.” [8]

Mushafi; Kur’anı mushaftan öğrenerek her hangi bir hocadan öğrenmeyen kişidir. Sahafi de hadis ilminde aynı tavrı sergileyene denmektedir.

İnsanoğlunun dünyaya gelişi nasıl ki bir nesep silsilesine istinat ediyor ve onunla mümkün oluyorsa ilim adamlarının gün yüzüne çıkışı da benzeri bir silsileye muhtaçtır. Bu yüzden İmam en-Nevevî (Rahimehullah) ulemadan bahsederken “Onlar bizim imamlarımız ve seleflerimizdir. Onlar bizim için ana-baba mesabesindedirler” der. [4]

Bir şahsın ilminin ölçüsü ulema ile olan münasebeti ve muhalatasıyla tartılır. 

Bu yüzden Ebu’d-Derda (Radıyallahu anh): “Kişinin ehl-i ilimle yürümesi ve (onların yanına) girip çıkması fıkhındandır” demiştir. [5] 

İlmî alandaki yetkinliğin vesikası mesabesindedir ilmi üstaddan ahz etmek. Nitekim İmam Malik (Rahimehullah) “Kendisinden daha alim olanlara sormadan kişinin kendisini bir işe ehil görmesi uygun değildir. Ben Rebî’a ve Yahya b. Said’e (ehil miyim değil miyim) soruncaya kadar fetva vermedim. Ve onlar da beni bu işe yetkin gördüler. Şayet beni bu işten alıkoysalardı yapmazdım” demiştir. [2] İmam Ebu Hanife’ye “Mescidde bir ilim halkası var, fıkıhla iştiğal ediyorlar” denildiğinde “Peki başları (hocaları) var mı?” diye sormuş “hayır” cevabını alınca “Onlar ebeda fakih olamazlar” demiştir. [3]

Ulemanın, hocasız ilmin yetersizliği ve tehlikelerine karşı tutumunu aktaran bu nakiller ilmin bir zamanlar önce sadırlardan sadırlara sonra sadırlardan satırlara dökülerek ahz edildiği ve izzetinin itina ile muhafaza edildiğinin de habercisidir aslında.

Ömer Faruk Korkmaz Hoca

(Uzun Yazısından İktibas)

——————————

[8] Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, Daru’l-Hadis, Kahire, VI/546, Beyhaki, el-Medhal, No: 741

[4] Zekeriyya en-Nevevî, Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Lüğât,Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-Lübnan, I/11 

[5] İbn Abdilber, Cami’u Beyâni’l-İlmi ve Fadlih, No: 821

[2] Ahmed b. Hamdân, Sıfatu’l-Fetvâ ve’l-Müftî ve’l-Müsteftî, el-Mektebu’l-İslami, Beyrut, s. 8

[3] İbn Abdilber, Cami’u Beyâni’l-İlmi ve Fadlih, No: 926